İstanbul ve Ankara’ya cami yapımının tartışıldığı şu günlerde Erzurum’un tarihi camilerini yazıyoruz…
Dikkat çeken en önemli olgulardan birisi…
Nüfusun bugüne nispetle çok düşük olduğu bundan 300, 500 sene önce Erzurum’da inşa edilmiş çok sayıdaki caminin varlığı…
Birkaç yüz kişiye bir caminin düştüğü zamanlar…
Dikkat ediyoruz da…
Kimi ilahiyatçılar dahi feveran halindeler…
Bu kadar camiye ne gerek var diye…
Çok biliyorlar ya…
Ecdadın bu denli önemsediği ve ısrarla sayısını artırdığı mabetlere alenen karşı çıkıyorlar…
Aslına bakılırsa, arka planında siyasi muarızlık yatıyor…
Öyle olunca da…
Din, iman hak getire pozisyonu bile umurlarında olmuyor…
***
Bu notu düşüp…
Yine 1700’lerde yapılmış kadim bir eserden bahsedelim…
Gümrük Camii..
Derviş İbrahim yaptırmış…
Hatırlarsanız, tilki kuyruğundan elde edilen gelirle bayındır hale getirilen camiden bahsederken de Derviş İbrahim’i yazmıştık…
Dervişağa Camii’nin banisi…
Bu demektir ki, iki cami birden inşa ettirmiş…
Zaten bu caminin eski ismi de Hacı Derviş Camisiymiş…
Gölbaşı’nın hemen yan tarafında, Mahallebaşına giden yol üzerinde bulunuyor…
Yanı başında da, bir hamam bulunuyor ki…
O da Gümrük Hamamı adıyla bilinir…
Gelirleri Camiye vakfedilmiştir…
İlk yapıldığı halden bugüne çok fazla bir değişikliğe uğramayan caminin en göze batan yanı pimapen pencereleridir…
Kim yaptırmış, nasıl izin vermişler anlaşılır gibi değil…
Bu vesileyle uyaralım ki…
Bu ucube hal derhal düzeltilsin…
***
Eskiden bu tür mabetler inşa edilirken mutlak surette birer adette vakıf bağlanırmış…
Böylece kimseye ihtiyaç duyulmadan uzun yıllar varlığı devam etsin diye…
Gümrük Camii’nin bağlı olduğu vakıf ise Narmanlı Vakfı’dır…
Ne kadar ince düşünülmüş şeyler…
Günümüzdeki uygulama ise, bu tür ibadethanelerin altına inşa ettirilen dükkanlar…
Utanılacak bir durum…
Ama…
Kime anlatacaksınız…
Tarihi hakikatlerden bihaber olunca…
Maalesef uygulamalar da, böylesi berbat sonuçlar doğuruyor…
Duyumlarımız doğruysa…
Bundan sonrası için, altı dükkan üstü cami’ye ruhsat verilmeyecekmiş…
Ne diyelim…
Buna da şükür !